Umowa agencyjna zalicza się do grupy umów oświadczenie usług. Jej stroną jest agent, który świadczy usługi na rzecz zleceniodawcy. Przy czym chodzi o świadczenie usług określonego rodzaju – agent zobowiązuje się do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.

Umowa agencyjna różni się od umowy zlecenia przede wszystkim tym, że agent świadczy na rzecz dającego zlecenia usługi w sposób ciągły, zawierane umowy mają charakter powtarzalny.

Warto podkreślić, że umowę agencyjną może zawrzeć tylko agent w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa z innym przedsiębiorcą. Umowy agencyjne funkcjonują przykładowo w następujących branżach i obszarach działalności gospodarczej:

• umowa agencyjna w turystyce – może dotyczyć np. zawierania umów o imprezy turystyczne (wycieczki),
• umowa agencyjna sprzedaży samochodów – agent pośredniczy tu w sprzedaży samochodów będących własnością dającego zlecenie,
• umowa agencyjna w eksporcie – dotyczy sprzedaży towarów przez agenta na rzecz przedsiębiorców z siedzibą poza granicami kraju,
• umowa agencyjna w ubezpieczeniach – zawarta pomiędzy zakładem ubezpieczeń oraz agentem ubezpieczeniowym,
• umowa agencyjna w handlu – dotyczy pośrednictwa w zawierania umów sprzedaży.

Umocowanie do zawierania umów

Zgodnie z Kodeksem cywilnym, do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie oraz do odbierania dla niego oświadczeń agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie. W przypadku każdej umowy agencyjnej konieczne będzie zatem wyraźne umocowanie agenta do dokonywania określonych czynności prawncyh.

Wynagrodzenie agenta – prowizja

Sposób określenia wynagrodzenia powinien być szczegółowo określony w umowie agencyjne. Najczęściej też fragmenty dotyczące wynagrodzenia stanowią najważniejszy element umów agencyjnych. Precyzyjne określenie wynagrodzenia powinno zostać dokonane w umowie przede wszystkim w interesie agenta.

Wynagrodzeniem w przypadku umowy agencyjnej będzie najczęściej prowizja. Prowizja jest rozumiana jako wynagrodzenie, którego wysokość zależy od liczby lub wartości zawartych umów (art.  758¹ § 2 Kodeksu cywilnego)

Kodeks cywilny zawiera także szereg przepisów dotyczących prowizji. Najczęściej będą one miały zastosowanie, jeśli strony inaczej nie ustalą w umowie:

• jeżeli wysokość prowizji nie została określona w umowie, należy się ona w wysokości zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju, w miejscu działalności prowadzonej przez agenta. W razie niemożności ustalenia prowizji w ten sposób, agentowi należy się prowizja w odpowiedniej wysokości, uwzględniającej wszystkie okoliczności bezpośrednio związane z wykonaniem zleconych mu czynności (art. 758¹ § 3 KC),
• agent może żądać prowizji od umów zawartych w czasie trwania umowy agencyjnej, jeżeli do ich zawarcia doszło w wyniku jego działalności lub jeżeli zostały one zawarte z klientami pozyskanymi przez agenta poprzednio dla umów tego samego rodzaju (art.  761 § 1 KC),
• jeżeli agentowi zostało przyznane prawo wyłączności w odniesieniu do oznaczonej grupy klientów lub obszaru geograficznego, a w czasie trwania umowy agencyjnej została bez udziału agenta zawarta umowa z klientem z tej grupy lub obszaru, agent może żądać prowizji od tej umowy. Dający zlecenie obowiązany jest w rozsądnym czasie zawiadomić agenta o zawarciu takiej umowy (art.  761 § 2 KC),
• agent może żądać prowizji od umowy zawartej po rozwiązaniu umowy agencyjnej, jeżeli propozycję zawarcia umowy dający zlecenie lub agent otrzymał od klienta przed rozwiązaniem umowy agencyjnej,
• agent może żądać prowizji od umowy zawartej po rozwiązaniu umowy agencyjnej także wtedy, gdy do jej zawarcia doszło w przeważającej mierze w wyniku jego działalności w okresie trwania umowy agencyjnej, a zarazem w rozsądnym czasie od jej rozwiązania.

Poza wskazanymi wyżej uregulowaniami Kodeks cywilny zawiera szereg innych zasad dotyczących rozliczenia prowizji oraz realizacji roszczenia o wypłatę prowizji.

Zakaz konkurencji w umowie agencyjnej

W umowach agencyjnych często można spotkać się zakazem konkurencji, przy czym bywa, że odpowiednie klauzule w tym zakresie stanowią znaczący objętościowo fragment umowy. Zgodnie z uregulowaniami Kodeksu cywilnego można wyróżnić parę zasad:

1. strony mogą ograniczyć działalność agenta mającą charakter konkurencyjny na okres po rozwiązaniu umowy agencyjnej (ograniczenie działalności konkurencyjnej),
2. ograniczenie działalności konkurencyjnej jest ważne, jeżeli dotyczy grupy klientów lub obszaru geograficznego, objętych działalnością agenta, oraz rodzaju towarów lub usług stanowiących przedmiot umowy,
3. ograniczenie działalności konkurencyjnej nie może być zastrzeżone na okres dłuższy niż dwa lata od rozwiązania umowy,
4. dający zlecenie obowiązany jest do wypłacania agentowi odpowiedniej sumy pieniężnej za ograniczenie działalności konkurencyjnej w czasie jego trwania, chyba że co innego wynika z umowy,
5. jeżeli wysokość wynagrodzenia za zakaz konkurencji nie została określona w umowie, należy się suma w wysokości odpowiedniej do korzyści osiągniętych przez dającego zlecenie na skutek ograniczenia działalności konkurencyjnej oraz utraconych z tego powodu możliwości zarobkowych agenta,
6. jeżeli agent wypowiedział umowę na skutek okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi dający zlecenie, może on zwolnić się z obowiązku przestrzegania ograniczenia działalności konkurencyjnej przez złożenie dającemu zlecenie oświadczenia na piśmie przed upływem miesiąca od dnia wypowiedzenia.

Szczegółowe postanowienia umowy agencyjnej

Warto wspomnieć, że wskazane wyżej zasady będą miały zastosowanie najczęściej wtedy, gdy odpowiednie kwestie nie zostaną uregulowane w umowie agencyjnej. W każdym zatem przypadku uważna lektura oraz weryfikacja umowy jest niezbędna przed nawiązaniem współpracy przez agenta.

Moje profile w Social Media

•